Onyedinci Yüzyılın Sonlarında Yazılmış Bir Osmanlı Korsan Romanında Akdeniz İmgeleri

Öz

Makâle-i Zındancı Mahmud Kapudan berâ-yı feth ü zafer-keştî-i Maltîz-i la’în-i dûzah-mekîn” onyedinci yüzyıl sonu Osmanlı Tiefkultur romanının nadir ör- neklerinden biridir. Sözde, bir müttekânın eski sahibine yazdığı bir mektuptan istin- sah  edilmiş olan  bu  eser,  eski  kölenin  İskenderiye’den  İstanbul’a  doğru  yola  çıktık- tan sonra başından geçenleri anlatır. Basit ve canlı bir dille yazılmış olan bu değerli eser, Akdeniz’de değişik dinlerden gelen insanlar arası ilişkiler ve korsanların hayatları hakkında geniş malumatı havi olduğu gibi, aynı zamanda Akdeniz’deki denizcilerin bu denizin coğrafyasını nasıl algıladıkları, yollarını nasıl planlayıp anladıkları, Doğu Akdeniz’de rastlanan farklı milletleri nasıl gördükleri gibi konularda da zengin bir içeriğe sahiptir. Metnin kompozisyonu ve Osmanlı edebiyatındaki benzer metinlerle iliş- kilerinin üzerinde durduktan sonra, bu makale, Osmanlı denizcilerinin, bilinen bir denizi ve onun yollarını temsil etmek için ne tür bir algı haritası (ya da zihni harita), ne gibi coğrafi işaretler kullandıkları ve bu denizi nasıl algıladıkları sorularına cevap arıyor. Yapılan tahlil, gerçek haritalar, portolanlar ve ada ve kıyı haritaları ile bu türden benzer kaynakları da dikkate almaktadır.