Mevlevi Tarikatı’nın Organizasyonu Üzerine

Öz

J .Spencer Trimingham, İslâm dünyasındaki tarikatler hakkında çığır açan araş- tırmasında tarikatlerin tarihinin toplumsal tarih ile yakından bağlantılı olduğunu ve dört farklı evreden geçtiğini ileri sürmüştü. Bu makalede Trimingham’ın tertibini Mevlevi  tarikatına  uygulayarak  bu  tarikatın  nasıl  da  kurucusunun  şahsi  ruhaniye- tinden kaynak alan birinci evreden ikinci evrede ayrı bir ibadet biçimine, sonra da Trimingham’ın onbeşinci yüzyıla yerleştirdiği tam teşekküllü hiyerarşik bir kuruma doğru geliştiğini göstereceğim. Bu noktada, kentsel kolların üstünlüğüyle erken dö- nemdeki çatallaşma, yani gruplara ayrılma sona ermiş ve Osmanlı hanedanı ile ke- netlenme, organizasyon yapısında ve vakıflarda aşikar hale gelmiştir. Son olarak, Sufi tarikatleri ondokuzuncu yüzyılda bir reform döneminden geçmiştir ki, bu dönemde Mevleviler’in devletle yakın ilişkisi çok önemli olmuştur.