An Ottoman Attempt for the Control of Christian Education: Plan of Fünûn Mektebi (School of Sciences) in the Early Tanzimat Period

Öz

Bu  makalenin  amacı,  Tanzîmât  döneminde  Osmanlı  hükümeti  tarafından Hıristiyan  tebaaya  yönelik planlanan  bir  eğitim  politikası  olarak  Fünûn  Mektebi girişimini mütalaa etmektir. Bu deneme gerçekleşmemiş olasa da, böyle bir girişim hükümetin Osmanlı Hıristiyanlarına karşı varolan eğitim politikası hakkında fikir verebilmektedir. Fünûn Mektebi, “saltanat-ı seniyye ‘aleyhine bir takım uygunsuz şeyler”den Hıristiyan çocukları uzak tutmak için planlanmıştır. O zamanki Osmanlı İmparatorluğu’nun iç ve dış haline göre “uygunsuz şeyler”, radikal milliyetçilik veya liberalizm olarak yorumlanabilir. Ayrıca bu çalışmada her ikisi de Meclis-i Ma‘ârif-i Muvakkat  tarafından  oluşturulan  Fünûn  Mektebi  ve  Dârü’l-fünûn’un  ilişkisi  de incelenmiştir.  Araştırmamıza  göre  Dârü’l-fünûn,  Fünûn  Mektebi’nin  planı  akılda tutularak planlanmışa benzemektedir; cünkü her ikisinin eğitimsel içeriği, seviyesi, amacı ve ismi hemen hemen müşterek olmuştur.