Sultan I. Abdülmecid’in 1846 Rumeli Seyahati ve Sultana Yazılan Bulgarca Kasideler

Öz

Bu çalışmada Sultan Abdülmecid’in 1846 senesindeki Rumeli seyahatinin gerçek- leşmesinin farklı veçheleri analiz edilmekte, bu seyahatin Ortodoks Bulgar halkı üze- rinde yarattığı etki değerlendirilmekte ve Bulgar toplumunun kendini algılama biçi- mini şekillendirmesi bakımından uzun vadedeki büyük etkisinin izleri sürülmektedir. Makalede, Abdülmecid’in Rumeli’ye yaptığı seyahat, selefi II. Mahmud’un 1830’larda yaptığı memleket gezilerinin önemi de hesaba katılarak, geniş bir bağlamda ele alınmıştır. Abdülmecid’in 1846’daki Rumeli gezisi, II. Mahmud’un 1826’da Yeniçeri ocağını kaldır- masının ardından “hükümdarın görünürlüğünü” daha da arttırmak için benimsediği yeni “seyahat siyaseti” bağlamında incelenmektedir. Osmanlı başkentinde, vilayetlerde ve ilki 1836’da olmak üzere yurtdışında da yapılan, özellikle yıllık veladet ve cülus günü kutlamalarıyla kendini gösteren bu yeni süreç, görüşümüze göre, özellikle gayrimüslim tebaanın sadakatini kazanmayı hedefleyen yeni bir tarz merkezileşme metodunun te- zahürüydü. Bu süreç, Osmanlı hükümdarı ve tebaası, toplumunun merkezi ve çevresi arasında (Gayr-i Müslimleri de kapsayan) inanç ve evrensel hükümranlık kavramları ve pratiklerine dayanan yeni etkileşim imkanlarını da beraberinde getirdi. Temelinde tanzim edilebilir simgeler üzerinden anlamlanan bu etkileşim imkanlarının daha önce pek de eşi benzeri yoktu. Merkezin yerele getirdiği ve gittikçe çeşitlenen kutlamalarla, gayrimüslimler ve hükümdar arasında dikey sadakat bağları yaratıldı. Söz konusu bağlar, 19. yüzyılın ortalarında en az yirmi otuz yıl kadar gayet başarılı bir şekilde kurulmaya devam etti. Yine bu bağlar ortak çıkarların dile getirilmesi ve cemaate ilişkin taleplerin billurlaştırılmasında hayati bir zemin teşkil etti. Son tahlilde bu çalışma, 19. yüzyılın ortalarında Osmanlı İmparatorluğu’nda modernitenin doğası ve gelişimi ile halk düze- yindeki etnik milliyetçi düşünce zihniyeti üzerine yapılan çalışmalar için yeni bir çerçeve çizmeye çalışacaktır.