Sen de “Klasik”, Ben Diyeyim “Emperyal”, Sonra Ortada Buluşalım: Osmanlı İmparatorluğu’na Dair Seyahat Anlatılarındaki İmparatorluk, Fert ve “Karşılaşma” Kavramlar

Öz

Her geçen yıl biraz daha zenginleşen “karşılaşma” literatürü, Osmanlılar’ın kim olduklarına ve kendi “ötekileri”nce nasıl tanımlandıklarına dair bildiklerimizi önemli ölçüde arttırmıştır. Her ne kadar karşılaşma kavramı gruplar, cemaatlar, devletler ve imparatorluklar seviyesinde vuku bulan karşılıklı ilişkileri içerse de, bu mefhum, en belirgin hale fert mertebesinde gelir. Mevzuubahis gruplar, cemaatler, devletler ve imparatorluklar da onları oluşturan fertlerin incelenmesiyle daha iyi anlaşılır. Dolayısıyla bu çalışmada Osmanlı topraklarındaki fertlerin Avrupalı Hristiyan kralların diyarın- dan gelen fertlerce “anlatılması” konu edilmektedir. Makalede, Osmanlı toplumunu oluşturan fertlerin imparatorluklar arasında rekabet ve diyalog bağlamı göz önünde tutularak nasıl “anlatıldığı” yorumlanmakta ve bunun yanında “anlatıcının”, kendi hedef kitlesine anlattığı ferdi “hakikileştirirken” kullandığı tanımlayıcıları bir arada resmetmek amaçlanmaktadır. Çalışmada, üç geç 16. yüzyıl ve iki 18. yüzyıl Avrupalı seyyahı baz alınarak karşılaşma mefhumu işlenmekte ve aynı kavram Avrupalılar’ın Osmanlı tebaasından fertlerle karşılaşmaları ile ilgili olduğundan, kavramın muhtemel dönüşümüne dikkat çekilmektedir. Son olarak kısaca dönemselleştirmeye değinilmekte, yani karşılaşma tür(leri) mevzuubahis olduğunda 18. yüzyılın bir önceki çağdan hangi yönleri bakımından ayrı tutulup tutulamayacağı incelenmektedir.