Osmanlı Taşrasında Saray Bürokrasisi: Şehzade Selim'in Kazayâ Defteri

Öz

Osmanlı  klasik  çağında  XVI.  yüzyıl  sonlarına  kadar  hanedana  men- sup   şehzadelerin,   tecrübe   kazanmak   üzere   gönderildikleri  sancaklardaki  idari uygulamaları konusunda ciddi bir kaynak eksikliği söz konusudur. Bununla beraber tarafımdan Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde şehzade divanında tutulan bazı defterler  ilk  defa  teşhis  edilmiş ve  bunların  hem  şekil  hem  de  mahiyetleri üzerine  bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Burada yayımlanan defter de şehzade divanına ait olup daha çok tayin, terfi ve mali konuları ihtiva eden küçük tezkirelerden ve üzerinde yer alan kararlardan oluşmaktadır.  Kanuni’nin oğlu Şehzade Selim’in (II.)  Manisa’daki idareciliğinin ilk yıllarını (1544-1546) içine alan ve onun görüşüne sunulan tezkire- leri ihtiva eden bu kayıtlar “kazıyye” şeklinde sunulduğu için “kazayâ defteri” adıyla tarafımdan  tanımlanmıştır.  Defterdeki konular  Osmanlı taşrasında  hanedan  men- subu bir idarecinin karşı karşıya kaldığı meseleler ve ilgilendiği hususları anlamak bakımından  önemli olduğu  kadar,  bürokratik  olarak  taşradaki şehzade  divanının işleyişi hakkında da fikir vermektedir.