Umur Bey Taş Vakfiyesi: Esin ve İçerik Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Umur Bey’in Bursa’da inşa ettiği camide yer alan taş vakfiye, Osmanlı kültür ortamında, sıradan halkın konuştuğu gündelik Türkçe’nin, kağıt üzerinden çıkarak kamusal alanda temsil bulduğu ilk ciddi girişimlerden biridir. Umur Bey’e bu konuda esin kaynağı olan ve cesaret veren, uzun süre yanında bulunduğu ve yakından tanıdığı, kendisi gibi yönetici elitin entelektüel bir üyesi olan Germiyanoğlu II. Yakup Bey’in Kütahya’da yer alan Türkçe taş vakfiyesi olmuştur. Türkçe tercihi, Osmanlı bürokrasisinde nüfuzunu gün geçtikçe yitiren Türk kökenli elitin bir üyesi olan Umur Bey’in anadiline verdiği önemi göstermesinin yanı sıra okuma bilen halkın büyük çoğunluğunun Arapçayı anlamadığı göz önünde bulundurularak metnin kolayca anlaşılması kaygısında olduğuna işaret eder. Vakfiyenin kamusal alanda ilanı, Fatih Sultan Mehmed’in vakıfların temel gelir kaynakları olan köy ve mezraların devlet-leştirilmesini öngören toprak reformu ile zamanlama bakımından örtüşmektedir. Bu durum, Umur Bey’in vakfettiği araziyi kamuya ilan ederek toprak reformuna karşı bir tepki ortaya koyduğunu düşündürmektedir.