Türkçe Mektupları Işığında Ebussuûd Efendi’nin Beşerî Münâsebetleri

Öz

Münşeât  mecmuaları  üzerinde  tarafımızdan  yapılan  araştırmalar  sonucunda Ebussuûd Efendi’ye ait olduğu kaydedilen 98 adet Türkçe mektup tespit edilmiştir. Osmanlı inşâ geleneğinin belirleyici izlerini taşıyan bu mektuplardan yalnızca birisi manzum olarak kaleme alınmıştır. Mektuplar, önemli bir kısmı hânedan ve saray mensupları  olmak  üzere,  devlet  teşkilâtının  yetkililerine,  ilmiye  sınıfının  çeşitli kademelerinde görevli kişilere ve bir kısmı da Ebussuûd Efendi’nin özel hayatında yeri olan şahıslara yazılmıştır. Mektupların muhtevâlarında çeşitli güncel meselelerle ilgili  görüşler,  fetvâ  nitelikli  açıklamalar,  tavsiyeler,  nasîhatlar,  ikazlarla  birlikte, istek mukâbilinde yapılan duâlar da yer almaktadır. Osmanlı devlet geleneği, din ve  dünya  görüşüne  ilişkin  dikkate  değer  ipuçları  da  taşıyan  mektuplarla  ilgili  bu çalışma, Osmanlı sosyal hayatı içinde Ebussuûd Efendi’nin beşerî münâsebetlerini sadece Türkçe mektupları ışığında çeşitli yönlerden irdeleme amacı taşımaktadır.