Asiden Valiye: Rumeli’de Abaza Mehmed Paşa (1629-1634)

Öz

Mevcut çalışma, XVII. Yüzyıl Osmanlı siyasetinin belli bir şöhrete sahip aktörlerinden Abaza Mehmed Paşa’nın 1629 ila 1634 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’nun Rumeli topraklarındaki valilik görevlerini incelemektedir. Akademik yazında, paşanın vakanüvis geleneğinin sunduğu malzeme dışında değerlendirildiğini söylemek güçtür. Paşanın herhangi bir modern biyografisinin bulunmayışı Anadolu’da isyan başlatarak iç politikayı daha fazla etkilediği dönemleri dahi incelemeyi zorlaştırırken, dış politikada ön plana çıktığı Rumeli dönemine dair bilinenler daha da azdır. Çalışma kapsamında Avrupa arşivlerinden malzeme (Divan nezdindeki elçi raporları ve taşra memurlarının yazışmaları) ile Osmanlı maliye kayıtlarının sunduğu kısıtlı bilgi çerçevesinde paşanın Bosna’da ve Silistre’de valilik yaptığı yıllar kronolojik olarak tasvir edilmiştir. Abaza Mehmed’in gerek Bosna’daki faaliyetleriyle dönemin Avrupa siyasetine dolaylı etkisi, gerekse Silistre’deki girişken tutumuyla Osmanlı-Lehistan ilişkileri üzerindeki nüfuzu gösterilmiştir. Ayrıca, Sultan IV. Murad’ın Lehistan üzerine çıktığı (ancak tamamlanmayan) sefer sürecinde, Abaza Paşa’nın adım adım siyasi gücünü yitirdiği gözlemlenmiştir. Nihai olarak, paşanın vefatına giden yolda Osmanlı dâhili siyasetinin sebebiyet verdiği gerilim de bu kaynaklar ışığında ele alınmıştır.