Jeremy Bentham'ın Etkisi ve Yararcılığın Çağdaş Arap Düşüncesine Giriş
Anahtar Kelimeler:
Jeremy Bentham- Yasama Teorisi- Yararcılık- Yararcılığın Etkisi- Ahlâk Felsefesi- Liberalizm- Felsefî Radikaller- John Bowring- Etienne Dumont- James Mill- J.S.Mill- Yasama Usulü- Kitâbu Usûli’ş-Şerâ’i’- Çağdaş Arap Düşüncesi- Ahmet Fethi Zağlul- Ahmet Lütfi SeyyidÖz
Ahlâk felsefesinin en önemli okullarından biri olan yararcılığın kurucusu Je- remy Bentham’ın etkisi ve yararcılığın çağdaş Arap düşüncesine girişinin konu edi- nildiği bu makalede; Bentham’ın hayatı, eserleri ve felsefesi kısaca anlatıldıktan sonra, James Mill, J.S.Mill, Etienne Dumont ve John Bowring gibi arkadaş ve öğrencileri de dikkate alınarak, Bentham’ın İngiltere, Fransa, Rusya ve A.B.D. gibi ülkelere etkisi ele alınmıştır. Makalenin bu bölümünde, onun farklı ülkelerden birçok siyasetçi, yazar ve düşünürle ilişkiler kurduğu, buna paralel olarak da daha hayatta iken büyük bir üne kavuştuğu tespiti yapılmıştır. Makalenin ikinci kısmında, E.Dumont’un Fransızca olarak 1802 yılında neşrettiği Yasama Usulü (Traités de Législation Civile et Pénale) adlı mecmuanın içindeki Bentham’a ait kitapların, Kitâbu Usûli’-ş-Şerâ’i’ başlığı altında Ahmet Fethi Zağlul tarafından 1891 tarihinde yayımlanan Arapça tercümesi tanıtılıp incelenecektir. Makalede, yararcılığın çağdaş Arap düşüncesine sistematik olarak bu tercüme aracılığıyla girdiği, daha sonra ise Sa’d Zağlul ve Ahmed Lütfi Seyyid gibi siyasetçi ve düşünürler tarafından savunulduğu sonucuna ulaşılmıştır.
