Bir İnebahtı Gâzisinin Esâret Hâtıraları: Sergüzeştnâme-i Hindî Mâhmud

Öz

Bu  makalede  II.  Selim’in  şehzâdelik  ve  pâdişahlık  devresinde  onun  ma- iyyetinde  kâtip,  kapıcıbaşı, defterdâr  ve  müteferrika  gibi  vazifelerde  çalışırken pâdişâh  fermânıyla  İnebahtı  Deniz  Savaşı’na (979/1571)  iştirâk  edip  orada  Müt- tefik Kuvvetler’e esir düşen Hindî Mahmûd’un başından geçenleri ve gözlemlerini anlattığı Sergüzeştnâme adlı manzum eseri tanıtılmıştır. Yakın zamana kadar “kayıp” olarak nitelendirilen bu eser sebep ve sonuçlarıyla İnebahtı Savaşı’nı konu edinmesi, müellifinin dört yıllık esâret hayatını geçirdiği Sicilya / İtalya bölgesindeki Messina, Napoli ve Roma hapishanelerinde görüp yaşadıklarından bahsetmesi, hıristiyanların yaşantısına dâir gözlemleri, Papalar ve Papalık müessesesine bakışı, onların cülûs ve cenâze merâsimleri, savaş esirlerinin dinî hayatı, hapishane şartları ve benzeri konu- lar hakkında kıymetli bilgiler vermesi bakımından tarih ve kültür araştırmacılarına ışık  tutacaktır.  Hindî  Mahmûd  987/1579’da  kaleme  aldığı  Kısas-ı  Enbiyâ  adlı  ha- cimli mesnevisinde Sergüzeştnâme’sinin sekizbin beyit tuttuğunu söylemekteyse de eserin bilinen yegâne nüshası eksik olup (1113 beyit) Edirne Selimiye Yazma Eserler Kütüphanesi’nde  bulunmaktadır.  Bugünkü  bilgilere  göre  Osmanlı  döneminin  ilk manzum esâretnâmesi olan Sergüzeştnâme’nin bu hâliyle de ilim dünyası için kıymet- li bir vesika niteliği taşıdığı kanaatindeyiz.