Sokolluzade Hasan Paşa’nın Resimli Evrensel Tarihine Yeni Bir Bakış

Öz

Bu makale Bağdat valisi Sokolluzade Hasan Paşa (ö. 1602) için Bağdat’ta ya- zılmış bir evrensel tarihe yeni bir kaynak çerçevesinden tekrardan bakar. Bu kaynak (Bibliothèque nationale de France Supplément turc 1322), evrensel tarihin sunum nüshalarının (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 1369 ve H. 1230) fihristinde belirtilmiş ancak tamamlanmamış hatime kısmını muhteva eder. Bu yeni kaynağın çerçevesinden evrensel tarihe tekrardan baktığımızda hatime kısmının da Sokolluzade Hasan Paşa’yı neredeyse bir sultan gibi yansıttığını ve eserin tümüne yayılmış yerel, Bağdatlı referansların mevcudiyeti fikrini pekiştirir. Ancak bu Paris yazması sadece eksik bir metnin geri kalanı değildir. Bu evrensel tarihten bölümler Zakariya al-Qazwini’nin (ö. 1283) ʿAjāʾib al-Makhlūqāt wa Gharāʾib al-Mawjūdāt eserinden bölümlerle birlikte sunularak neredeyse bir mecmua gibi görülebilinir ve bu evrensel tarihe farklı bir perspektif katar.