Osmanlı’da Gıda Güvenliği: Halk Sağlığı ve Uluslararası Ticaret Kıskacında Mahlût Zeytinyağları Meselesi

Öz

19 . yüzyılın ortalarından itibaren kamusal sağlık uygulamaları hükümetlerin temel politika alanları içine girmiş, bu çerçevede halk sağlığını korumak adına çeşitli adımlar atılmıştır. Halk sağlığının korunmasının bir ayağını halkın güvenilir gıda maddelerine ulaşması oluşturmaktadır. 19. yüzyılda ulaşım imkânlarının ve kapitalizmin gelişimi sonucu uluslararası düzeyde muazzam bir meta akışı doğmuş, gıda maddelerinde “tağşiş” yani bir maddenin içine başka bir madde karıştırarak saflığını bozma- tüm dünyada önemli bir sorun olarak gündeme gelmiştir. Kapitalist dünya ekonomisine eklemle- nen Osmanlı Devleti’nde de 1850’lerden itibaren gıda güvenliği çözüm bulunması gereken bir mesele haline dönüşmüş, devlet tağşiş karşısında birtakım tedbirler almak durumunda kalmıştır. Ancak alınan önlemler yine bu dönemde imzalanmış serbest ticaret anlaşmaları dolayısıyla uluslararası ticari ilişkileri olumsuz etkilemiş ve yabancı elçilikler konuya müdahil olmuştur. Bu çalışma gıda güvenliği meselesini mahlût (karışık) zeytinyağları üzerinden detaylandırarak incelemeye çalışacaktır.