Bosna’nın Asi Kapudanı: Hüseyin Kapudan (1802-1834)

Öz

Bu makalede yerel bir Bosna beyi olan Hüseyin Kapudan’a odaklanmakta ve ona, merkezi otoriteye karşı duracak gücü veren 19. yüzyıl Bosna’sının dinamikleri analiz edilmektedir. İlk olarak Hüseyin Kapudan’ın aile geçmişini incelemekte ve Bosna’nın küçük bir kazası olan Gradacac’dan gelip de gücünü bu kadar pekiştirme- sini sağlayacak uygun ortamı nasıl bulduğu ele alınmaktadır. İkinci olarak Hüseyin Kapudan’ın kapudanlık yaptığı yıllar olan 1821-1832 arasına yoğunlaşmakta ve Hü- seyin Kapudan’ın nasıl inkişaf edip zamanla artan bir zenginliğe sahip olduğu orta- ya konmaktadır. Üçüncü olarak Hüseyin Kapudan’ın de facto valilik yaptığı, Eylül 1831’den Haziran 1832’ye kadar olan dönem incelenmektedir. Bu kapsamda Hüseyin Kapudan’ın Bosna’da yerel halkın desteğiyle nasıl valilik iddiasında bulunduğunu sorgulamakta ve Bosnalıların merkezin kendilerine gönderdiği valilerin haklarını koruyamayacağı yönündeki bir yargıya nasıl sahip oldukları tartışılmaktadır. Ko- nuyla ilgili olarak şu soruların cevaplarını aramaya çalıştım: Yerel Bosna halkını Babıali’ye arzuhallerle başvurmaya ve Hüseyin Kapudan’ın Bosna Veziri olmasını istemeye yönelten saikler nelerdi? Ve bu isteklere karşı merkezi otoritelerin tavrı ne oldu? Odaklandığım son konu ise Hüseyin Kapudan’ın ve onun başlattığı hareketin kaderinin ne olduğudur. Bu kapsamda Hüseyin Kapudan’ı Haziran 1832’de merkezi güçlerle karşı karşıya getiren ve yenilgisiyle sona eren savaşı inceledim. Akabinde hareketinin bastırılmasından sonra Avusturya’ya kaçışının, Avusturya makamların- ca İstanbul’a teslim edilişinin ve İstanbul’a gönderildikten sonra zenginliğine ve yakınlarına ne olduğunun üzerinde durdum ve Hüseyin Kapudan’ın şüpheli ölümü hakkındaki iddialara değindim.