Osmanlı Biladü’ş-Şamı’nda Yaşamış Olan 18. Yüzyıl Vakanüvislerinin Mekân Tahayyülleri

Öz

Bu makalede 18. yüzyıl Osmanlı Levant’ı/Biladü’ş-Şam’ından (günümüz Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail ve Filistin’den) yedi vakanüvisin küresel mekân tahayyüleri incelenmektedir. Farklı sosyal, dinî ve meslekî kökenlerden gelen söz konusu vakanüvisler, Biladü’ş-Şam’ın Arapça konuşan ahalisinden olmaları hasebiyle ortak bir kimlik altında birleşseler de, Osmanlılıkla olan alakalarının da bilincindeydiler. Bu çalışmada, vakanüvislerin kökenlerindeki ortaklıklar ve farklılıklar göz önüne alınarak her bir ya- zarın mekânsal tahayyülündeki “gerilimler” incelenmiştir. Bu doğrultuda, yazarların tahayyüllerindeki dünya, grafiklere ve haritalara aktarılıp karşılaştırılarak, farklılık gösteren ve birbiriye örtüşen coğrafî kimlikler görselleştirilmiştir. Devletlerin sınır temelli kimliklerin inşasında çok az dahlinin olduğu ulus-öncesi bir çağda, Biladü’ş- Şamlı Osmanlıların aynı dünyada yaşayıp yaşamadığı sorusuna cevap aranmıştır.