İlk Mehmetçikler Kimlerdi?: Osmanlı Ordusunun Neferleri, 1826-1853

Öz

1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nı ortadan kaldıran ve yıllardan beri içerden ve dışardan siyasi ve askerî olarak otoritesi sürekli tehdit edilen Osmanlı merkezî hükümeti, çareyi uzun yıllar boyunca silah altında tutulmak üzere toplanmış “başıbağlu” neferlerden oluşan Avrupa tipi bir ordu kurmakta bulmuştu. Osmanlı devleti, yeni kurduğu alayların artan asker ihtiyacını karşılamak üzere Müslüman köylüleri ve alt tabakadan gelen şehirlileri zorla askere aldı. Bu makale tarih araştırmaları bağlamında yeterince çalışılmamış bu askerlerin hikayelerine odaklanmaktadır. Çalışmada halkın ve askere alınanların zorunlu askerliğe karşı verdikleri tepkiler ve askere alınanların toplumsal arkaplanları incelenmektedir. Makalede aynı zamanda dinin, etnokültürel kimliklerin, sosyal statünün ve askerlik tecrübesinin Osmanlı devletinin askere alma siyasetini ve halkın askerliğe dair düşüncelerini nasıl etkilediği, milliyetçilik hislerinin Müslüman Osmanlı tebaası arasında yayılmasından önceye tekabül eden bu dönemde tahlil edilecektir.