Anlatıların Antlaşması: 1641 İngiliz Ahdnamesi’nde Dostluk, Pişkeş, ve Diplomasi Tarihi

Öz

Bu makale şimdiye kadar incelenmemiş 1641 yılında İngilizlere verilen ahdname-i hümayunun Osmanlıca metn ini incelenmektedir. Osmanlı-İngiliz ticareti ve diplomatik nüfuz alanlarını düzenleyen maddeleri içermenin yanısıra, kapitülasyonlar diplomatik karşılaşmaların ve uygulamaların resmi kaydını ortaya koyan bir anlatıyı da barındırmaktaydı. Sultan’ın dostluğundan yararlanmak için hediyeler ve kraldan mektup getirmenin öneminin altını çizmek suretiyle, tarihsel anlatının ahdname metnine dahil edilmesi, Sultan’ı saltanat hiyerarşisinin tepesinde konumlandıran Osmanlı dünya görüşünü göstermekle kalmamakta, aynı zamanda kadim dostluk yoluyla ittifak retoriğini güçlendiren katmanlı bir öncelik anlatısı yaratmaktadır. Tarihsel anlatıların tam tercümelerini zeylde vermek suretiyle bu ahdnamenin Osmanlıca ve Türkçe versiyonlarını inceleyen makalemiz, Osmanlı ahdnamelerini sadece tarihsel antlaşmalar değil, aynı zamanda tarihsel metinler olarak da görmek gerektiğini savunmaktadır.