Balyosunun Kapudanı: İhtida, Çetrefilli Sadakatler ve İstanbul ile Venedik Arasında Uluc Hasan Paşa (1588-1591)

Öz

Bu makale İstanbul’daki Venedik balyosu ile Venedikli bir mühtedi olan Kapudan-ı Derya Uluc Hasan Paşa (Hasan Veneziano) arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Bu iki Venedikli arasındaki ortak geçmişin, ikilinin kişisel ilişkilerini ve Osmanlı Venedik arasındaki diplomatik görüşmeleri nasıl etkilediğini Venedik ve İspanyol arşivlerine dayanarak incelemektedir. İlk olarak, karşılıklı fayda üzerine bina edilmiş diplomasinin en üst seviyesindeki bu yardımlaşma çeşitli açılardan ele alınmaktadır. İkinci olarak ise, çalışmamız Uluc Hasan Paşa’nın geçmişi ve geleceği, anavatanı ve yeni yurdu, kısacası Osmanlı İmparatorluğu ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki yalpalamasını etüd etmektedir. Bu Osmanlı mühtedisinin iç çatışmalarını nasıl çözdüğü ve çetrefilli sadakatlerin diplomatik görüşmelerde nasıl bir rol oynadığı gibi konular üzerinde durmaktadır. Son olarak, Hıristiyan hükümdarlar ve mühtedi paşalar arasında gerçekleşen benzer dinler-ötesi diplomatik görüşmeleri bir karşılaştırmaya tâbi tutarak, Avrupalı devletlerin mühtedilere karşı değişik tavırlarını incelemeye çalışmaktadır. İmparatorluk projelerindeki ve mühtedilerin sosyal arka planlarındaki farkların eski tebâlarıyla pazarlık ederken Habsburglar ve Venediklileri nasıl değişik argümanlar üretmeye ve farklı kavramlar kullanmaya ittiği gösterilmektedir.