“Kimsenin sahip olamayacağı bir Kur’an”: Osmanlı Kudüs’ünden bir Memluk Kur’an’ının Biyografisi

Öz

19 . ve 20. yüzyılların Dünya Sergilerini sosyolojik, antropolojik, politik, teknolojik, ve endüstriyel açılardan inceleyen pek çok çalışma bulunmasına rağmen, bu etkinliklerde sergilenmiş olan eserler üzerinde bir çalışma yapılmamış tır. Bu makale, 1904 St. Louis Dünya Sergisi için Kudüs’ten St. Louis’e gönderildiği iddia edilen 15. yüzyıla ait bir Memluk Kur’an’ı ile ilgili bir araştırmadır. 1913 tarihinde William Eleazar Barton (1861-1930) tarafından Oberlin Koleji ve Konservatuar’ına emanet edilen bu Kur’an, yüz yılı aşkın bir süredir gözlerden uzak bir rafta korunmaktadır. Osmanlı ve Amerika hükümetleri arasında geç en yazışmalar, Kur’an’ı elinde bulundurmuş olan kişilerin şahsi mektupları, fotoğraflar, ve gazete raporları gibi belgeler yardımı ile bu Kur’an’ın biyografisini kurgulayan bu çalışma, mushafın kıtalar, ülkeler ve ş ehirler arası uzun yolculuğunun izlerini sürerken, güncelliğini koruyan kültür varlıklarını koruma meseleleri üzerinde odaklanmaktadır. Bu Memluk Kur’an’ının biyografisi, aynı zamanda, Osmanlı devletinin hakimiyeti altında bulunan Kudüs’te yaş ayan Hristiyan ve Samiriye vatandaşları ile olan zorlu ilişkilerine de ışık tutmaktadır.