Yüzyıl Osmanlı Başkentinde Entelektüel Bir Acem: Mirza Habib İsfehanî ve Terekesi

Öz

İranlı entelektüel bir muhalif olarak hayatının yarısını Osmanlı başkentinde sürgünde geçiren Mirza Habib İsfehani’nin biyografisi, entelektüel ve siyasi kimliği hakkında oldukça zengin bir literatür vardır. Farsça ve Fransızca muallimliğinin yanı sıra müellifliği, mütercimliği sayesinde Dersaadet’in entelektüel muhitlerinde kısa sürede aranan isimlerden biri haline gelen Mirza Habib, Osmanlı bürokrasisindeki yirmi beş yıllık memuriyet tecrübesiyle birlikte Hat ve Hattatân ve Farsça ders kitapları yazarı, Sergüzeşt-i Hacı Baba-yı İsfehanî’nin mütercimi, İstanbul’un ilk ve en uzun soluklu Farsça gazetesi Ahter’in yazarl arından biri olarak haklı bir şöhrete sahip olur. Terekesine odaklanan bu makalenin amacı ise onun biyografisine ve entelektüel dünyasına ışık tutarak bir katkı sağlamaktır. Osmanlı Devleti’nin Farisî kökenli memuru Habib Efendi’nin şair ve entelektüel kişiliği ile mütenasip olarak ardında bıraktığı eşyaların büyük bir kısmını kitapları oluşturmaktadır. XIX. yüzyıl Fars edebiyatının önemli figürlerinden birinin ardında bıraktığı eşyaları ve özellikle kitaplarının listesi, Osmanlı/İran entelektüel hayatına dair pek çok ipucunu barındırmaktadır.