Asırda Kırımlı Âlimler ve Kadızadeli Geleneği

Öz

Kadızadelilik Osmanlı İmparatorluğu’nda görülen en ilginç dini hareketlerden birisidir. 17. yüzyılı, bu hareketin sonraki gelişimini de biçimlendiren bir oluşum devresi olarak gören bir çok araştırmacı, çalışmalarını çoğunlukla bu hareketin erken tarihçesine odaklamışlardır. Bu çalışmada, yazar, Kırım’da temsilini bulan ve Osmanlı entellektüel çevrelerine yakinen bağlı olan son dönem Kadızadeli geleneklerinden birini ele almaktadır. Araştırma, bölgedeki Kadızadeli ilmî birikiminin anahatlarını, -Muhammed el-Kefevî (ö. 1754), Muhammed el-Akkirmanî (ö. 1761) ve Kutbüddîn el-Kırımî (ö. 1800?) isimlerinin mirasları da dahil olmak üzere-, göstermektedir. Araştırmadaki temel argüman Kadızadeliler’in ‘doğru Sünnet’i yeniden tesis etme iddialarının geleneksel Sünnî teoloji ve ahlakının yeniden yorumlanması anlamına da geldiğidir.