Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde Mâliye Ahkâm Katipleri

Öz

Osmanlı bürokrasisinin en temel unsurlarından biri olan katipler sınıfının ortaya çıkışı ve bürokrasinin gelişmesine bağlı olarak uzmanlık alanlarına ayrışması Osmanlı bürokrasi tarihinin henüz yeterince incelenmemiş alanlarından biridir. Divan-ı Hümayun katipleri hakkındaki çalışmalar bu sınıf hakkındaki bilgilerimizi önemli ölçüde zenginleştirmiş olmasına rağmen mâliye ahkâm katipleri için aynı ölçüde bir ilgi sözkonusu olmamıştır. Bu makalede, Osmanlı bürokrasisinde mâliye ahkâm katiplerinin Kanuni dönemine kadar Divan katipleriyle birlikte faaliyet gösteren küçük bir grupken bu dönemden itibaren bağımsız bir yapıya kavuştuğu tespit edilmektedir. Çalışmada ayrıca XVI. yüzyıl ruus defterleri esas alınarak 954-1001/1547-1592 tarihleri arasına ait 47 defter taranmış ve mâliye ahkâm katiplerinin tayin işlemleri, kariyer durumları ve mesleki formasyonları bu kaynak grubu çerçevesinde değerlendirilmiştir. Ruus defterlerinde tespit edilen belgelerin transkripsiyonu da ek olarak makalenin sonunda verilmiştir. mâliye ahkâm katiplerinin fonksiyonlarına yönelik izahlar ve katiplerin bürokratik faaliyetleri, daha önceki bir çalışmamızda mevcut olduğundan, çalışmada bu hususlara temas edilmemiştir.