Osmanlı Belge Yönetiminde Kesilmiş Hatt-ı Hümayunlar

Öz

Osmanlı Arşivi’nde bazen makasla kesilmiş hatt-ı hümayunlar’a rastlanır. Padişahların kendi  el  yazısı  olduğu  için  saygıyla  muamele  edilmesi  gereken  hatt-ı hümayunlar’ın kesilmesi hususu, unvanına hatt-ı hümayunlar ve padişahın gözden geçirdiği  belgelerden özellikle takrirler  üzerine  çekilen  hatt-ı  hümayunlar  için  söz konusudur. Sadrazam tarafından padişaha sunulan belgeler, padişahın gözünden geçerek üzerine hatt-ı hümayun çekildikten sonra Bâbıâlî’ye geri gönderilip sonuçta reisülküttab’ın denetimi altında özenle korunmuştur. Mahzene konulmadan önce, sadrazamın pa- dişaha raporu niteliğinde olan telhisler işlemlerden geçmez iken takrirler ise üzerine sadrazamın buyuruldu’su çekildikten sonra gereken kalemlerde gezerdi. Dolayısıyla üzerindeki hatt-ı hümayun kesilmez olan telhisler bir yana, takrirler üzeri- ne çekilen hatt-ı hümayunlar’ın bir kısmı padişahlara duyulan saygıdan dolayı elden elde gezmemesi  için  kesilmiştir. Muamelesi  Bâbıâlî’nin  içinde  tamamlanan  belge- lerden  hatt-ı  hümayun  kesilmezken,  öteki  dairelere  gönderilen  takrirler’den  hatt-ı hümayunlar  kesilip  Bâbıâlî  civarında  mahzende  korunmuştur.  Söz  konusu  hatt-ı hümayunlar’ın  kesilmesinin  nedeni,  belgelerin  gereklerinin  yapılması  için  Bâbıâlî kalemlerinin şefi olan reisülküttab’ın denetiminden çıkması olsa gerektir.