Osmanlı İmparatorluğunda “Sürat” Topçuluğu II (1773-1807): Taktik, Talim, Muharebe Performansı ve Nizâm-ı Cedid

Öz

Top döküm teknolojisinin kökten değişmesi 18. yüzyılda muharebe taktiklerini de etkilemiştir. Yedi Yıl Harpleri, durağan bir müdafaaya ya da kuşatma savaşlarına göre biçimlenmiş topçu taktiklerinin sonunu getirmiştir. Osmanlı ordusu bu taktiklerle 1768-74 Rus Harbi’nde ilk defa karşılaştı. Kartal’daki hezimet Osmanlı ordusunda topçu birliklerinin elden geçirilmesine ve sürat topçularının kurulmasına yol açtı. Sürat topçuları muharebe sahasındaki ilk tecrübelerinde firar etmiş olsalar da Osmanlı idaresi, süvari ve piyadeyi destekleyen sürat topçuları istihdam etmek fikrinden vazgeçmedi. Rus ve Habsburg ordularıyla rekabet edebilmek adına Osmanlılar süratçi neferlerini talim ettirdiler ve yeni tarz toplar için mühimmat ürettiler. Yine de 1787-92 Osmanlı-Rus-Habsburg Harbi’nde sürat topçularının performansı son derece yetersizdi. Belirtmeye gerek yoktur ki, üretim, ulaşım, iaşe ve ulufe sorunları bu sonuç üzerinde etkili olmuştur, ancak bunlar Osmanlı’ya özgü sorunlar değildir. Genel olarak topçu birliklerinin yeniden örgütlenmesi ve sürat topçularının bu yeni düzene eklemlenmeleri muharebe meydanlarında alınan derslerin sonucuydu. III. Selim devrinde, sadece Osmanlı topçularının teşkilatı değişmeyecek, top döküm teknolojisi ve topların ölçüleri Fransız standartlarına göre yeniden belirlenecekti.