Osmanlı Dünyasında Bir Safavi Bürokratı: Mirza Mahdum Şerif-i Şirazi ve İlmiye Hiyerarşisinde Yükseliş Arayışı

Öz

Bu çalışma Mirza Mahdum Şerifi’nin (1540-87) Osmanlı İmparatorluğu’ndaki hayatı ve kariyerini incelemektedir. Mirza Mahdum Safavilerde yüksek rütbeli bir Şii bürokrattı, ancak Osmanlılara sığındıktan sonra Sünni olup Diyarbekir, Bilad-ı Şam ve Haremeyn’de geçen bir kadılık kariyerine başladı. Bu makalede onun ilmiyeye alınışı ve ilmiye rütbelerinde ilerleyişi vurgulanmaktadır. İlmiye bir yandan (dışarıdan gelenlere) açık bir yandan da ideolojik ve kurumsal sınırların olduğu bir ortam olarak karşımıza çıkmaktadır. Mirza Mahdum’un yatay seyreden ilmiye kariyerini 16. yüzyıl Osmanlı bürokrasisinde istihdam edilen İranlıların kariyerlerinde yükselmelerinin nüans ve incelikleri anlamaya yarayan bir pencere olarak kullanmaktayım.