Tüfekhane-i Âmire’yi Mamur Kılmak: Osmanlı Tüfek İmalatında Avrupalı Uzmanların Rolü

Öz

Bu  çalışma,  Osmanlı  Devleti’nin  hafif  silah  üretim  merkezi  olarak  kurula Tüfekhane-i Âmire’de gerçekleştirilen tüfek imalatında Avrupalı uzmanların rolünü ele almaktadır. Makalede öncelikle Osmanlı ordusunda tüfek cinsi silahın ilk kez ne zaman etkin bir şekilde kullanılmaya başladığı ve bunların imal ve tamirlerinin nerelerde yapıldığı hakkında bilgi verilmektedir. Tüfeğin Osmanlı ordusunda ilk kez kullanılmaya başladığı devirden, devletin yıkılışına kadarki süreçte Osmanlı tüfekhanelerinde, özellikle Tüfekhane-i Âmire’de tüfek imalatının kimlerin denetiminde ve nasıl gerçekleştirildiğine, tüfekhanelerde istihdam edilen personel sayısına, uyruğuna ve Avrupalı uzmanların tüfek imalat sürecine etkilerine değinilmektedir. Daha sonra  Osmanlı  Devleti’nin  merkez  tüfek  imalathanesi  konumundaki Tüfekhane-i Âmire’yle, onun on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından sonraki uzantısı olan Zey- tinburnu  Silah  Fabrikası’nda  istihdam  edilen  Avrupalı  uzmanların,  özellikle  silah teknolojilerinin hızla gelişerek savaşın sanayileştiği bir devirde Osmanlı hafif silah imalatına etkileri anlatılmaktadır.