MAD 1806 Işığında Osmanlı Surreleri: Rûmiyye-i Cedîde’nin Kuruluşuve Siyasi-Hukuki Tahlili

Öz

Genel olarak ŝurre adıyla anılan Haremeyn ve Kudüs ahâlisine yönelik nakdî tahsisatlar  farklı  açılardan çalışılmıştır.  Bu  çalışmalarda  Memlük  dönemi  Mısır ŝurresinin Osmanlı döneminde de devam ettirilmiş olması, Anadolu ve Rumeli’de Osmanlıların Mısır hâkimiyetinden önce birçok Haremeyn Vakfının kurulmuş olması ve Osmanlıların Haremeyn hâkimiyetinden önce Mekke ve Medine’ye düzenli bir şekilde nakdî tahsisatlar göndermeleri göz önünde bulundurularak Osmanlı Mısır  hâkimiyetinden  hemen  sonra  biri  İstanbul’dan  diğeri  Mısır’dan  gönderilen  iki ayrı büyük ŝurrenin varlığı açıkça veya zımnen kabul edilmiştir. Haremeyn Evkafı Nâzırı atanan Habeşî Mehmed Ağa tarafından hazırlanan Başbakanlık Osmanlı Arşivinde MAD 1806 numarasıyla kayıtlı belge Mısır dışındaki Haremeyn Vakıflarının 997-998/1589-1690 dönemine ait bir yıllık gelirlerinin muhasebe kayıtları ve İstanbul’dan gönderilen yeni bir ŝurre sebebiyle devlet ricâli arasında çıkan tartışmayı özetleyen bir arzdan oluşur. Bu makalede belgenin arz kısmı, hukuki içeriği, belgede yer alan muhasebe kayıtları da gözönünde bulundurularak, 997/1589 yılından önce İstanbul’dan gönderilen yüksek meblağlı bir ŝurre olmadığı gösterilecektir.