Osmanlı İmparatorluğu’nda “Sürat” Topçuluğu I (1773-1788): Top Döküm Teknolojisi, Bürokratik Yapı ve Konuşlanma

Öz

18. yüzyıl topçuluğun bir profesyonel loncadan orduların muharebe sahasına hükmeden bir uzvu haline dönüşümüne tanıklık etti. Avrupa’da daha hareketli ve etkili topların üretilmesi çabaları Osmanlılar tarafından da yakından takip edilmiştir. Rus ordusu karşısında alınan mağlubiyetlerden çıkarılan dersler Osmanlıları topçu birliklerini düşmanla rekabet edecek şekilde yeniden düzen vermeye mecbur bıraktı. Kuşkusuz, sürat topçuları olarak anılan bu yeni birliklerin doğuşunda Baron de Tott öncü bir rol oynamıştır. Ne var ki yeni askerler, yeni tarzda toplar ve cephane de gerektiriyordu. Bu makale Osmanlı İmparatorluğu’nda sürat topçusu birliklerinin ihdasını ve Avrupalı  çağdaş  döküm  teknolojisi  ile  uyumlu  olarak  top  dökümünü ele almayı hedeflemektedir. Süratçi Ocağı, evvela başkentte kurulmuş, fakat 1783’te muhtemel bir Osmanlı-Rus harbine tedbir olarak, Sadrıazam Halil Hamid Paşa ser- had eyaletlerinde de süratçi birlikleri istihdam ettirmiştir. Konuşlanmalarının yanı sıra, bu çalışma, Osmanlı askerî bürokrasisinin ve sürat topçularının masraflarının karşılanması için kullanılan mali enstrümanların karmaşık ve kimi zaman kafa karıştıran hikâyesine de işaret etmektedir.