“Bütün Ümidimiz Cömert Bir Uyanış”: On Dokuzuncu Yüzyılda Batı Anadolu’da Osmanlı Hıristiyanlarının Evanjelizasyonu

Öz

Bu makalenin konusu 1870 ve 1880’li yıllarda American Board of Commissioners for Foreign Missions adlı misyonerlik örgütünün Batı Türkiye Misyonu adlı biriminin kapsamındaki Manisa ve İzmir istasyonlarında yürüttüğü faaliyetler ve bu bölgedeki Rum ve Ermenilere İncil’in mesajını öğretme çabalarıdır. Esas kaynaklar olarak Amerikalı Protestan misyoner Marcellus Bowen’ın 1874-1880 yılları arasında Manisa’dan Boston’daki ana merkeze ve Yunanistan kökenli Protestan misyoner George Constantine’in 1880-1889 yılları arasında İzmir’den Boston’a gönderdikleri mektuplar kullanılmıştır. Bu birinci şahıs anlatımlar olguları ve olayları anında ve doğrudan yorumladıkları için çok zengin bir malzeme sunarlar. Bu çalışma, Amerikalı misyonerlerin faaliyetlerini İzmir’in çokkültürlü ve çokuluslu toplumuna uyarlama çabalarını, bölgede yaşayan Rumlara ve Ermenilere vaaz verirken ya da onlara ibadet için seslenirken hangi dilin kullanılması gerektiği konusundaki kanaatlerini ve gerekçelerini, Protestan misyonerlere muhalefet eden İzmir’deki Rum Ortodoks yüksek rütbeli ruhbanlarının başvurduğu yolları ve dini kitap satma, okul ve kilise açma/yapma eylemlerinin Osmanlı yetkililerince hangi şartlara bağlandığını ve yetkililerin engelleriyle karşılaştıklarında misyonerlerin hangi aracılara başvurduklarını incelemektedir.