Batı Anadolu Kırsalında “Ermeni Meselesi”nin Tanzimat Kökenleri

Öz

Ermeni meselesi genellikle Sultan II. Abdülhamid döneminde şiddet olaylarının yaşandığı Doğu vilayetleri ile imparatorluk başkentine odaklanılarak ele alınmıştır. Bu makalenin amacı Ermeni meselesine Batı Anadolu taşrası penceresinden bakarak sorunun kökenlerine dair Doğu vilayetlerine dayanan tarihyazımı literatürünü tamamlayıcı, karşılaştırmalı tarihsel bir perspektif sunmaktır. Makalede, politik ekonomi ile siyasi haklar ve imparatorluğa aidiyette geçerli olan hiyerarşiler arasındaki ilişkiler incelenmektedir. Bu ilişkiler bağlamında, Sünni Müslümanların son dönem Osmanlı İmparatorluğu’ndaki iktisadi ve siyasi konumları irdelenmeden Ermeni meselesinin tam manasıyla anlaşılamayacağı iddia edilmektedir. Çalışmanın özelde odaklandığı coğrafya, geçmişte belirgin bir Ermeni nüfus yoğunlaşmasına sahip olan İzmit-Bursa bölgesi kırsalıdır.