Yeniçağ ve Erken Modern Dönem Kavramları Arasında Osmanlı Klasik Çağı: Tanımlar ve Çalışmalar

Öz

Bu makalede Osmanlı tarihi özelinde dönemlendirme meselesi ele alınarak üçlü çağ sistemi üzerinde durulmuş, İlk/Eski, Orta, Yeni/Son Çağ şeklinde XVIII. yüzyılın başlarında Batı tarihçiliğinde ortaya çıkan taksimatın, Osmanlı tarihine nasıl adapte edildiğine temas olunmuştur. Bunlar içinde özellikle Yeniçağ’ın Osmanlı tarihini içine alan bir zaman dilimini oluşturması, akademik anlamda bugün de sürmektedir. Batı’daki karşılığı Modern olan bu terimin akademik olarak Yakın/Son çağın bir öncesi şeklinde kabulü söz konusudur. Bununla beraber yine Batı tarihçiliğinden esinlenen Erken Modern dönem tanımı, Osmanlı tarihinin Avrupa tarihi için geçerli olan belirli bir dönemini (1450-1800) ihtiva etmek üzere yerleşmiştir. Bütün bu tanımlamaların Osmanlı tarihinin kendi özü içinde dar kalıplar halinde kaldığı, “zamanı esas alan” bu tip tanımlar yerine “Klasik Çağ” kavramının daha uygun bir yönelim sağlayacağı burada ileri sürülmüştür. Klasik çağın Osmanlı tarihinin başlangıcından itibaren Batılılaşma eğiliminin kesin hal aldığı Tanzimat dönemine kadar sürdüğü ve bu manada da bir dönemlendirme olarak içi dolu şekilde kavramsallaştırılabileceği belirtilmiştir.