Arşiv Belgelerine Göre Trablusgarp Savaşı'nın Osmanlı Topraklarındaki İtalyan Tebaaya Yansımaları

Öz

Osmanlı Devleti, İtalya’nın Trablusgarp’ı beklenmedik bir şekilde işgali karşısında ilk olarak kendisinden beklenen karşı saldırıyı gösteremediği gibi, topraklarında yaşayan İtalyan tebaaya karşı da savaş hukukunun gereklerini uygulamaktan kaçınmıştır. Trablusgarp’ı savunacak yeterli maddi ve askeri güce sahip olmayan Osmanlı Devleti, İtalya, İngiltere, Fransa ve Almanya arasındaki gizli görüşmelerden de habersiz olduğu için bu büyük devletlerin yardımını sağlamaya çalışmıştır. Uzun süren siyasi girişimlerinin bir anlaşma ile sonuçlanacağına inanan hükümet, ileride istenmeyen sonuçlara yol açabilecek teşebbüslerden de uzak durmuştur. Ancak hükümetin sessizliği Osmanlı tebaasında İtalyan tebaaya karşı bir takım tepkisel davranışların uyanmasına neden olmuştur. İtalya’ya gereken karşılığın verilememesinin yarattığı öfke İtalyan tebaaya yönlenmiştir. Bu durumda Osmanlı hükümeti büyük bir iç karışıklık tehdidi altında kalmıştır. Ortamı yatıştırmak amacıyla önce resmi kurumlarda çalışan İtalyanların işten ihracı kararını almış, barış umutlarını yitirince de İtalyan tebaanın, bazı istisnalar hariç, tümüyle sınır dışı edilmesi kararını uygu- lamaya geçirmiştir.