Osmanlı Paşalarının Mahiyetindeki Değişim: Mukayeseli Tarih Bakımından Bir Değerlendirme

Öz

Osmanlılar, 18. yüzyılın ilk yarısında sınırlı ancak diğer yarısında giderek genişleyen bir çerçevede, hızla gelişen ve ilerleyen Avrupa’ya bakarak kendi düzenleri- ni ve yapılarını güçlendirmek için çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. “Batılılaşma” çerçevesinde bir “çağdaşlaşma” süreci olarak nitelendirilebilecek bu süreç, III. Selim devrinde daha genişleyerek II. Mahmut devrinde Vak’a-i Hayriye’den sonra tam sistematik şeklini almıştır. Bu makale, “batılılaşma” şeklinde tezahür eden “çağdaşlaşma” sürecinde Osmanlı paşalarının mahiyetinde de nasıl önemli değişmelerin meydana geldiğini incelemektedir. Burada son Osmanlı paşalarının bazı özellikleri ele alınacak, daha sonra mukayeseli tarih bakımından Doğu Asya’daki Çin ve Japon örnekleri ile mukayese edilerek Osmanlı deneyimini de kapsayacak şekilde bu üç örnek arasındaki benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulacak; Osmanlı çağdaşlaşmasının neden Çin modernleşme deneyimine daha yakın durduğunun gerekçeleri izah edilecektir.