Natural Philosophy and Politics in the Eighteenth Century: Esad of Ioannina and Greek Aristotelianism at the Ottoman Court

Öz

Yanyalı Esad Efendi’nin El-Tā‘līmü’s-Sālis isimli ve Johannes Cottunius’un Com- mentarii...de physico auditu’nun Arapça çevirisi olan risalesi, III. Ahmet devrinin en önemli çalışmalarından biridir. Çeviri, Padova Aristoculuğunu dönemin Müslüman yazınına  sokmuştur.  İbn  Sinacılık,  işrâkilik  ve  kelam  gibi  Osmanlı  İstanbul’unda popüler olan fikir akımlarının aksine, Aristocu düşünceyi materyalist açıdan irde- leyen bu eser, felsefenin ana hatlarını yeniden çizerek fiziği ön plana çıkarmakta ve de felsefeyi dünyevi bir teselli kaynağı olarak takdim etmektedir. Çeviriye arka plan oluşturan ana dinamikler ise Yunan kimliğinin Rum Ortodoks kimliğinden ayrıl- maya başlaması, felsefenin bir uğraşı olarak Osmanlı yönetici eliti arasında yaygınlık kazanması, ve de Müslüman ve Rum Ortodoks patronaj ağlarının girişik hale gel- mesidir. İslâm felsefesi dinamikleri içinde okunagelmiş olan bu eser, daha önce Rum Aydınlanması olarak bilinen hareketin Osmanlı’nın geneline mahsus daha geniş bir akımın bir parçası olduğuna işaret etmektedir.