Biyografi Araştırmalarında Kadıasker Ruznamçelerinin Kullanımı

Öz

Osmanlı âlimleri, ilmiye zümresi ve ilmiyye teşkilatı hakkında yapılacak çalışmalar için kadıasker ruznamçeleri önemli defter serilerinden birisini oluşturmaktadır. Son yıllarda kadıasker ruznamçeleri üzerine yapılan çalışma sayısı artmış, bu defter grubu çoğunlukla ilmiyye zümresini bir grup olarak anlamak amacıyla prosopografik çalışmalarda ya da dönemin ilmiye teşkilat yapısını ortaya koymak için kullanılmıştır. Bu makale kadıasker ruznamçelerinin Osmanlı âlimleriyle ilgili yapılacak biyografik çalışmalar açısından da önemli arşiv kaynakları arasında olup olmadığını öncelikli olarak tartışmaktadır. Kadıasker ruznamçelerinin biyografik çalışmalardaki kullanılabilirliğini XVI. yüzyıl örnekleminde sınamaktadır. Ruznamçe defterlerinin çeşitlerine dikkat çekilerek, biyografik çalışmalarda hangi bilgileri verip vermedikleri, yeterlik ve sınırlılıkları araştırılmaktadır. Kadıasker ruznamçelerinin bazı sınırlılıklarına rağmen Osmanlı ilmiye zümresi mensuplarının biyografileri için önemli bir kaynak grubu oluşturduğu, özellikle ilmiyye mesleğine giriş ve kariyer basamakları için diğer arşiv kaynaklarının önemli bir tamamlayıcısı olduğu tespit edilmiştir. Mülâzım, atama ve cihet ruznamçeleri olmak üzere üç tip olan kadıasker ruznamçelerinin her birinin, biyografik bilgi peşinde koşan araştırmacılar için farklı bilgiler, farklı imkânlar sunabildiği gibi bazı sınırlılıklar da barındırdığı belirlenmiştir.